Damla sulama, intensif sulu tarımda kullanılmak üzere geliştirilmiş olan bir yöntemdir. Sulama suyunun, filtre edilerek süzüldükten sonra, eriyebilir gübre ve/veya gübresiz olarak toprak yüzeyine veya içine damlalar halinde verilmesine damla sulama denir. Suyun damlalar halinde verilebilmesi için şüphesiz ki basıncının düşük olması gerekmektedir. Damla sulama, toprak yüzeyine veya yüzeyin hemen altına yerleştirilen küçük çaplı damlatıcılar yardımıyla arıtılmış suyu toprak yüzeyine veya içerisine veren bir sistemdir. Bu sistem suyun belirlenmiş bir desene alçak basınç altında verilmesine imkân sağlamaktadır. Bu sistemin çalıştırılması için gerekli olan basınç yağmurlama sulama sistemlerine göre daha azdır. Bu sistemde su yaygın boru ağı aracılığı ile her bitkinin etkili kök derinliğine kadar götürülmektedir. Öte yandan damla sulama sistemi sayesinde bitkilere verilecek gübreler ve kimyasallar da sulama suyu ile birlikte verilebilmektedir (fertigation). Damla sulama sisteminin esası kısaca, bitkinin ihtiyaç duyduğu su ve besin maddesi miktarını optimum seviyede tutmaktır.
Damla sulama yönteminde temel ilke, bitkide nem eksikliğinden kaynaklanan gerilimi yaratmadan, her defasında az miktarda sulama suyunu sık aralıklarla yalnızca bitki köklerinin geliştiği etkili kök bölgesine vermektir. Bu yöntemde bazen her gün, hatta günde birden fazla sulama yapılabilmektedir. Damla sulama yönteminde arındırılmış su, basınçlı bir boru ağıyla bitki yakınına yerleştirilen damlatıcılara kadar iletilir ve damlatıcılardan düşük basınç altında toprak yüzeyine verilir. Su buradan infiltrasyonla toprak içerisine girer. Yerçekimi ve kapilar kuvvetlerin etkisi ile bitki köklerinin geliştiği toprak hacmi ıslatılır. Bu yöntemde genellikle alanın tamamı ıslatılmaz. Bitki sırası boyunca ıslak bir şerit elde edilir ve bitki sıraları arasında ıslatılmayan kuru bir alan kalır. Böylece, mevcut sulama suyundan en üst düzeyde yararlanılması amaçlanmaktadır. Damla sulama sistemi sabit sistem biçimindedir. Sistem unsurları, sulama mevsimi boyunca aynı konumda kalmaktadırlar. Ancak, sulama mevsimi sonunda bazı unsurlar araziden kaldırılabilmektedir. Özellikle sık dikim meyve bahçeleri için en uygun sulama sistemi damla sulama, kısmen de mini-spring sulama sistemidir. Salma sulamada arazi yüzeyinde göllenmeler oluşmakta ve özellikle MM 106 gibi kök boğazı çürüklüğüne hassas anaçlarda kurumalar görülebilmektedir. Öte yandan işgücünden tasarruf sağlanması, sulama ve gübreleme etkinliğinin artırılması, sulama suyundan tasarruf edilmesi gibi üstünlükleri nedeniyle damla sulama sistemi son yıllarda çok tercih edilen bir yöntemdir. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Damla sulama sistemi; suyun kıt (sınırlı), sorunlu (tuzlu) olduğu bölgelerimizde özellikle hafif bünyeli topraklarda ekonomik yönden değerli (sebze, meyve gibi) bitkilerin sulanmasında kullanılabilmektedir. Örneğin; ülkemizde seracılıkta, batı ve güney bölgelerimizde ekonomik yönden değerli bazı bitkilerin sulanmasında kullanılmakta ve uygulama alanı günden güne de artmaktadır.
Damla sulama sistemi, çiçek açan bazı bitkilerin sulanmasında özellikle tercih edilmektedir. Çünkü kurak bölgelerde yağmurlama sulama sistemi ile yapılacak sulama işlemi, bitkideki çiçeklerin (çiçekler dış kuvvetlere karşı çok hassastırlar) dökülmesine ve verimin azalmasına neden olabilmektedir. Aynı zamanda kuraklıktan dolayı tasarruflu su kullanılmasının önerilmesinden dolayı da, kurak bölgelerde damla sulama sistemi bu tip yetiştiriciliklerde kullanılmaktadır. Damla sulama sistemi, ekonomik yönden yüksek değeri olan başlıca ürünlerin yetiştirilmesinde, sıra bitkilerinde (sebze gibi), meyve bahçelerinde, açık ve kapalı sera alanlarında kolayca uygulanabilmektedir. Parkların, karayollarının, ticari tesislerin ve konutların çevre düzenlemelerinde, damla sulama sistemi uygulamada son derece rahat bir sistemdir. Tüm meyve bahçelerinde hemen hemen kullanılmaktadır. Bağ bahçelerinde de son yıllarda özellikle tercih edilmektedir. Çünkü üzümlerde çok büyük sorun ve verimde düşüşe neden olan tane çatlamasının, en aza indirilmesinin damla sulama sistemi ile sağlandığı, bu konuda çalışmalar yürüten Ziraat Mühendisleri tarafından açıklanmaktadır. Ayçiçeğinin ve patatesin sulanmasında da kullanılmaktadır. Özellikle patates, kök sisteminin zayıf olması nedeni ile su stresine diğer bitkilerden çok daha hassastır. Damla sulama sisteminde patates bitkisinin stres riski, diğer sistemlere nazaran çok daha azdır. Bazı kaynaklar şeker pancarı ve buğdayda da damla sulama sisteminin kullanılabileceğini belirtmektedirler. Fakat bu bitkiler çok sık dikilmeleri ve damla sulama kullanılması durumunda çok yüksek maliyet oluşturmaları nedeniyle tavsiye edilmemektedir. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Damla sulama yönteminin uygulanmasını sağlayan alet ve ekipmandan oluşan sisteme damla sulama sistemi denir. Damla sulama sisteminin elemanları üç ana gruba ayrılır:
1- Basınç ve denetim birimi : 2- Su iletim ve dağıtım elemanları (borular) : 3- Damlatıcılar 1. Basınç ve Denetim Birimi: Su Kaynağı: Pompa: Gübre Tankı: Hidro-Siklon: Filtre: Debi – Basınç Ölçme ve Düzenleme Elemanları: 2. Su İletim ve Dağıtım Elemanları (Borular): Ana Boru Hattı: Yan Boru Hattı (Manifold): Damlatıcı Borular (Lateral Borular): 3. Damlatıcılar: Damlatıcılar, borudaki konumuna, yani damlatıcının boruya yerleştirilişine göre iki çeşittir: Boru üstü (hat üstü, online) damlatıcılar ve boru içi (hat içi, inline) damlatıcılardır. Boru üstü damlatıcılar, genellikle orifisli yapılırlar ve damlatıcı borusundan ayrı üretilip, sonradan özel bir aletle istenilen aralıklarda boruya yerleştirilirler; arızalanması durumunda değiştirilebilirler, ayrıca damla çıkışı birden fazla (çok çıkışlı) yapılıp çıkışlara hortum bağlanarak damlama noktaları lateraldan uzağa taşınabilir. Boru içi damlatıcılar ise yaygın olarak zig zaglı (dolambaçlı) veya uzun yollu kılcal borulu olarak damlatıcı borusu ile birlikte üretilirler. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Damla sulama sistemi planlanmadan önce birtakım hazırlıklar yapılmalı ve nasıl bir planlama yapılabileceği hususunda fikir edinilmelidir. Bu amaçla şu noktalar dikkate alınmalıdır.
a. Arazinin Durumu: Sistemin yapılacağı arazinin toprak yapısının bilinmesi de çok önemlidir. Çünkü birim zamanda sabit debili bir damlatıcıdan alınan suyun bitki kök bölgesine ulaşma süresi tamamen toprak yapısına bağlıdır. Bu minimum sulama zamanın bilinmesi açısından önemli bir ölçüttür. b. Dikilecek Bitki Türü: c. Dikim Aralık ve Mesafesi: d. Su Kaynağının Durumu ve Uzaklığı: e. Su Kalitesi: f. Kullanılacak Malzemelerin Teknik Özellikleri: g. Ekonomik Şartlar: |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pratik Ağaç Sulama Sistemleri Bahçe Sulama Sistemleri Profesyonel Sulama Sistemleri |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Damla sulama sisteminde tüm boru ve damlatıcıların siyah renkte olmaları istenir. Böylece güneş ışığının alg üremesine olan olumlu etkisi önlenir. Su akış yollarında yosun oluşumu da engellenmiş olur. Laterallar, uzunlukların boyunca damlatıcı debi farklılıklarını kabul edilebilir düzeyde tutmak için planlanırlar. Damla sulama sisteminde verimin yüksek olmasının temel sebebi, gübrenin sulama suyu ile birlikte uygulanmasından kaynaklanmaktadır. Sulama suyunun fazla miktarda bir defada verilmesi yerine, sık aralıklarla düşük miktarlarda verilmesi toprak nem tansiyonunun tarla kapasitesi sınırları içerisinde tutulması açısından büyük önem taşımaktadır.Damla Sulama Borularının Temizliği ve Kontrolü Damla sulama sisteminde, sistemdeki borularda bulunan damlatıcılar dikkat edilmediği durumlarda tıkanmaktadır. Zaten damla sulama sisteminin en büyük sorunu da, boruların içine gecik şekilde bulunan damlatıcıların tıkanmasından kaynaklanmaktadır. Bu sorun kullanılan sulama suyunun kalitesinin düşük olmasından kaynaklanır. Özellikle tuzlu suların, sulama suyu olarak kullanıldığı bölgelerde, filtre ünitesi kullanılmadığı taktirde damlatıcılar tıkanmaktadır. Damla sulama borularını temizlemek ve bitki besin maddesi gereksinimini karşılamak amacıyla, sulama sezonu boyunca fosforik asit ya da nitrik asit uygulaması yapılması en uygun yöntemdir. Uygulama, sulama sezonu boyunca 17–20 günde bir, dekara 1 litre gelecek şekilde yapılmalıdır. Sisteme asit verilmeden önce, çalışma basıncına ulaşılıncaya kadar temiz su verilmesine dikkat edilmelidir. Daha sonra yarım saat süreyle asit verilir ve ardından borularda asitli su kalmaması için yeterli miktarda temiz su kullanılır. Ayrıca boruların içerisine dikkat edilmediği durumlarda pislikler karışmaktadır. Bu pislikleri temizlemek için de boruların sonları açılarak, temiz su gelinceye kadar su verilmesi işlemi uygulanmaktadır. Böcek ve Kemirgen Zararlılarına Karşı Alınabilecek Tedbirler Damla Sulama Borularında Aranan Özellikler
Su İhtiyacının Belirlenmesi |